ÖZET

İnsan dahil bütün canlılar, bedenleri dışında ve doğada kalıcı çeşitli kimyasallara değişik yollardan maruz kalmaktadır. Dünyada her yıl binlerce ton yapay kimyasal üretilmektedir. Bunlar, doğaya bırakıldığında uzun yıllar varlıklarını sürdürmektedir. Birçoğunun hormon karşıtı özellikleri olup değişik tür varlıkların üretkenliğini etkileyebilir. Erkek cinste sperm kalitesinde bozulma, kriptorşidizm olaylarında artma, hipospadiyas ve testis ve prostat kanserleri ve kadınlarda meme kanserleri olaylarında artış, endometriyozis (rahim endometriyum dokusunun rahim dışında gelişmesi), menstrüasyon düzensizlikleri ve her iki cinste de cinsel organ bozuklukları gibi üretkenlikte artan bozulmaların, doğada birikmiş atık kimyasallardan kaynaklandığına işaret eden kanıtlar son senelerde çoğalmıştır. Genellikle, vahşi olanlar dahil, hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda rahim içinde iken kimyasallara maruz kalmanın fetüse zarar verdiği, cinsel organların anormal gelişmesine ve üretkenliğin azalmasına neden olduğu bildirilmektedir. Maruz kalma süresi ve şiddeti karşılaştırılarak, bu istenmeyen etkili kimyasallara özgü bilgi toplanarak, korunma çareleri saptamak için iyi planlanmış çalışmalara gereksinim bulunmaktadır.